Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.4 Issue.1

Doi:10.35365/ctjpp.21.1.04

ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE

Prososyal Yalanın Uygunluğu Testi – Çocuk Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

The Reliability and Validity Study of the Reasonability of Prosocial Lie Test – Child Form

 

Muhammed Şükrü Aydın 1, Sema Karakelle 2, Asiye Kumru 3

Özet:

Çocukların yalan söyleme davranışlarına ilişkin algılayışları, farklı yalan türleri hakkında değerlendirmeleri araştırmalarda ele alınan konulardandır. Bu konuda yapılan çalışmaların birbirinin karşıtı olan antisosyal ve prososyal niyetlerle söylenen yalanlara odaklandıkları görülmektedir. Bununla birlikte, çocukların prososyal nedenlerle söylenen yalanlara ilişkin değerlendirmeleri çok az sayıda çalışmada ele alınmıştır. Yine bu çalışmalarda farklı hikâyeler üzerinden çocukların yalanı ne düzeyde makul gördükleri incelenirken, araştırmacıların çeşitli hikâyeler kullandıkları bilinmektedir. Şimdiki araştırmada, Türkiye örnekleminde kullanılması planlanan hikâyelerin ölçmek istenilen kavramı ölçüp ölçmediğini görebilmek üzere “Prososyal Yalanın Uygunluğu Testi – Çocuk Formunun” geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması hedeflenmiştir. Yanı sıra, bu çalışma ile yalanın özellikle prososyal türüne odaklanarak hangi nedenlerle söylenen prososyal yalanların daha uygun bulunduğu da araştırılmıştır. Çalışmaya yaşları 8-13 arasında değişen 144 kız ve 133 erkek olmak üzere 277 çocuk katılmıştır. Geçerlik çalışmaları kapsamında, açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş ve testin son halinin 6’sı “nezaket yalanı”, 3’ü başkasının talebi sonrasında ortaya çıkan “işbirlikçi yalan” ve 2’si kendi yararına söylenen “olumsuz yalan” olmak üzere 11 maddeli bir yapıya sahip olduğu bulunmuştur. Ayrıca, testin iç-tutarlılık katsayıları ve üç hafta ara ile yapılan uygulamalar sonucunda hesaplanan test-tekrar test güvenilirlik katsayıları testin oldukça güvenilir olduğunu ortaya koymuştur. Analiz sonuçları, Prososyal Yalanın Uygunluğu Testi – Çocuk Formunun, ilk ve ortaokul çağındaki çocukların hangi tür yalanları daha uygun bulduklarını değerlendirmek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Yalan söyleme davranışı, prososyal yalan, ahlaki değerlendirme, yalanın uygunluğu, yalanın kabul edilebilirliği

1 Assoc. Prof., Selcuk University, Faculty of Letters, Department of Psychology, Konya-Turkey, muhammed.aydin@selcuk.edu.tr, ORCID ID: 0000-0003-1112-3180

2Assoc. Prof. İstanbul University, Faculty of Art and Science, Department of Psychology, İstanbul-Turkey, semakarakelle@gmail.com, ORCID ID: 0000-0002-3899-6670.

3 Prof., Ozyegin University, Faculty of Social Sciences, Department of Psychology, İstanbul- Turkey, asiye.kumru@ozyegin.edu.tr, ORCID ID: 0000-0002-1514-4248.

Address of Correspondence/Yazışma Adresi: Selcuk University, Faculty of Letters, Department of Psychology, Konya-Turkey, muhammed.aydin@selcuk.edu.tr

Date of Received/Geliş Tarihi: 28.03.2021, Date of Revision/Düzeltme Tarihi: 30.05.2021, Date of Acceptance/Kabul Tarihi: 05.08.2021, Date of Online Publication/Çevirimiçi Yayın Tarihi: 09.03.2022

Citing/Referans Gösterimi: Aydın, M. Ş., Karakelle, S., & Kumru, A.  (2022). The Reliability and Validity Study of the Reasonability of Prosocial Lie Test – Child Form, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 4(1): 34-42

© 2022 Yazar (lar). Kıbrıs Ruh Sağlığı Enstitüsü / Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi (www.ktppdergisi.com) tarafından yayınlanmıştır. Bu makale, Creative Commons Attribution 4.0 lisansının hüküm ve koşulları altında dağıtılan, orijinal çalışmanın uygun şekilde alıntılanması ve ticari amaçla kullanılmaması koşuluyla, herhangi bir ortam veya formatta kullanıma, paylaşmaya, uyarlamaya, dağıtmaya ve çoğaltmaya izin veren açık erişimli bir makaledir. https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/